Dylatacja – co to takiego? Kiedy się ją stosuje?

W czasie remontu związanego z wymianą podłogi być może słyszałeś hasło „dylatacja”, ale niewiele ci to mówi? A może ktoś mówił o pracującej podłodze? I zastanawiasz się, jak to możliwe, by podłoga pracowała? Dylatacja jest pojęciem ściśle związanym z różnymi dziedzinami budownictwa i wykańczania wnętrz. Można mówić o różnych jej rodzajach, jednak tym razem skupimy się na dylatacji dotyczącej wykańczania podłóg. Z tego artykułu dowiesz się m.in. w jakim celu i gdzie stosuje się dylatację, a także jak ją zamaskować.

Czym jest dylatacja?

Ogólna definicja dylatacji mówi, że jest to celowo stworzona szczelina, która znajduje się pomiędzy dwoma znajdującymi się blisko siebie budowlami lub poszczególnymi ich elementami. Dzięki temu są one bardziej odporne na odkształcenia czy działanie obciążeń, które mogą być spowodowane różnego rodzaju czynnikami zewnętrznymi. Dylatacja poszczególnych elementów konstrukcji budynków pozwala uniknąć naprężeń i odkształceń materiałów, np. w wyniku nierównomiernego osiadania. 

Czynnikami, które mogą wpłynąć na odkształcenia części budynków, a także materiałów, z jakich są one wykonane, są m.in.: temperatura i wilgotność powietrza. 

Na co dzień możesz spotkać się z różnymi rodzajami dylatacji, nie tylko w swoim domu. Wyróżnia się bowiem kilka rodzajów takiego rozwiązania:

dylatacje konstrukcyjne – najczęściej stosowane są do poszczególnych elementów konstrukcji budynku, aby uniknąć naprężeń związanych ze statyką budynków. Przykładem mogą być tutaj sytuacje, gdy do istniejącej już konstrukcji dobudowywane są kolejne elementy, tzw. dobudówki;

dylatacje termiczne – są wykorzystywane tam, gdzie zmienne temperatury mogą wpływać na rozmiar zastosowanego materiału. Zmniejszają ryzyko powstania naprężeń i wypaczenia poszczególnych elementów konstrukcji. Doskonałym przykładem mogą być tutaj szyny kolejowe. Następnym razem, kiedy będziesz jechać pociągiem i usłyszysz charakterystyczne stukanie, to najprawdopodobniej koła pociągu najechały na przerwę w szynach. Jest ona po to, aby w wyniku pęcznienia metalowych elementów tory nie odkształciły się, a pociąg nie wykoleił;

dylatacje technologiczne – wykonuje się ją w celu uniknięcia odkształceń materiałów użytych już do tworzenia konkretnych elementów danego budynku, w tym przy niektórych materiałach stosowanych do wykańczania wnętrz. Przykładem mogą być tutaj wylewki betonowe;

dylatacje przeciwdrganiowe – mają one wyeliminować wpływ różnego rodzaju drgań i wstrząsów mogących powodować niszczenie budynków. Zazwyczaj kojarzone są z budynkami stawianymi w regionach zagrożonych trzęsieniami ziemi. Możesz je jednak także spotkać w budynkach stawianych w pobliżu kopalń. Stosowane są także na halach produkcyjnych tam, gdzie są stawiane duże maszyny wytwarzające silne drgania.

Dlaczego wykonuje się dylatację warstwy wykończeniowej podłogi?

W przypadku podłogi wyżej wymienione czynniki zewnętrzne, w tym temperatura i wilgotność powietrza powodują kurczenie lub pęcznienie materiału.  To właśnie pęcznienie i rozkurczanie materiału, z jakiego wykonana jest podłoga, potocznie nazywane jest pracującą podłogą.

Dylatację podłogi wykonuje się ją zarówno na etapie konstrukcyjnym, jak i wykończeniowym. Dylatację poleca się wykonać praktycznie przy każdym rodzaju podłogi oraz jej wykończenia. Dodatkowym czynnikiem, który warunkuje stworzenie przerw dylatacyjnych, jest stosowanie ogrzewania podłogowego w danym pomieszczeniu. Dzieje się tak, gdyż pod wpływem ciepła, wiele materiałów, z jakich wykonuje się podłogi, zaczyna „pracować”.

Dylatację zaleca się także wykonać przy dużej powierzchni podłogi. Zazwyczaj jednak w standardowych pomieszczeniach mieszkalnych nie jest to konieczne. Pamiętaj tutaj, że przerwa dylatacyjna podłogi powinna być wykonana nie tylko we wnętrzach, ale i w takich miejscach jak tarasy czy balkony.

Zwróć uwagę na to, że prawidłowo wykonana dylatacja wpłynie nie tylko na wytrzymałość materiałów i samej podłogi, ale i jej estetykę. Zminimalizuje to np. ryzyko pękania lub wybijania płytek ceramicznych, a także zarysowań na ścianach czy uwypukleń materiału w przypadku paneli czy desek. Jeżeli chodzi o panele, może dojść też do wyłamania zamków. Brak wykonania lub nieprawidłowe wykonanie dylatacji może zatem doprowadzić do zniszczenia niektórych elementów podłogi. W skrajnych przypadkach może powodować konieczność wymiany całej powierzchni na nową.

Zasady prawidłowego układania podłogi – jakie dylatacje wykonać?

Zwróć uwagę na to, że przerwa dylatacyjna najczęściej wykonywana jest po obwodzie podłogi, czyli u jej styku ze ścianą, a także w miejscu otworów drzwiowych. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że przy bardzo dużych powierzchniach należy wykonać również dylatację pozwalającą na podzielenie powierzchni podłogi na mniejsze części, które będą mogły pracować niezależnie od siebie. Zmniejszy to ryzyko tworzenia się napięć na środku powierzchni. Zazwyczaj producent materiału określa, powyżej jakiej powierzchni konieczne jest wykonanie dodatkowej dylatacji.

Od rodzaju materiału wykończeniowego, a także zaleceń producenta będzie zależał sam sposób wykonania dylatacji. Przerwa dylatacyjna obwodowa powinna wynosić ok. 10 mm. To zalecenie dotyczy większości rodzajów materiałów wykończeniowych, w szczególności podłóg laminowanych czy winylowych. Przykładem mogą być tutaj panele winylowe ze sztywnym rdzeniem Vilo. Zwróć jednak uwagę na to, że zastosowanie innych materiałów czy wykańczanie większej powierzchni może wymagać zwiększenia tej odległości. Pamiętaj również o tym, że dylatacji obwodowej wykonywanej dla paneli nie wypełnia się niczym (poniżej znajdziesz informacje o tym, jak możesz ją zamaskować). Inaczej wygląda sytuacja przy wylewkach czy ścianach, gdzie przerwy dylatacyjne wymagają specjalnego wypełnienia.

Ważna jest również temperatura powietrza podczas układania paneli. Jeżeli zależy ci na tym, aby zmniejszyć ryzyko powstania odkształceń towarzyszących pracy podłogi, zastosuj się dokładnie do zaleceń producenta.  W przypadku paneli laminowanych i winylowych zaleca się, aby prace wykonywać w temperaturze od 15 do 24 stopni Celsjusza.

Jak zamaskować dylatację?

Pomocą w ładnym wykończeniu przestrzeni łączącej ścianę z podłogą są dostosowane do maskowania dylatacji listwy przypodłogowe. Dostępne są one w wielu wariantach zarówno jeśli chodzi o kolorystykę, jak i frezowanie czy wzór. Tutaj znajdziesz ofertę listew marki Vilo. Dzięki temu dobierzesz je idealnie zarówno do koloru podłogi, jak i innych elementów znajdujących się w danym pomieszczeniu. Dlatego nie obawiaj się przerw dylatacyjnych. Wykonaj je, by przez długie lata cieszyć się podłogą, która zachowa swoje właściwości, mimo zmiennych warunków panujących wewnątrz twojego domu czy mieszkania.